Tháng cô hồn, Nguồn gốc, ý nghĩa và 18 kiêng kỵ trong tháng cô hồn

Theo truyền thống dân gian, tháng 7 âm lịch hàng năm thường được gọi là “tháng cô hồn” hay “mở cửa mả”. Trong tín ngưỡng dân gian, đây là thời điểm mà thế giới tâm linh trở nên gần gũi hơn với cõi trần, đặc biệt là vào ngày rằm tháng 7, ngày “xá tội vong nhân” – ngày mà Diêm Vương mở Quỷ Môn Quan để các linh hồn được tự do trở về dương thế. Do đó, tháng 7 âm lịch thường được xem là thời điểm “âm khí xung thiên”, khi mà ranh giới giữa các cõi trở nên mờ nhạt.

1. Tháng cô hồn là gì? Tại sao lại có tục cúng cô hồn?

1. Tháng cô hồn là gì?

Theo quan niệm dân gian, tháng cô hồn kéo dài từ ngày mồng 2 đến hết ngày 14 tháng 7 âm lịch. Trong khoảng thời gian này, Diêm Vương sẽ mở Quỷ Môn Quan để các cô hồn, ma quỷ có cơ hội trở lại dương gian. Chính vì vậy, tháng 7 âm lịch hàng năm thường được gọi là tháng cô hồn, hay còn được biết đến với tên gọi tháng ma quỷ, tháng của những linh hồn lang thang.

Tên gọi “tháng cô hồn” bắt nguồn từ Đạo Giáo của người Trung Quốc. Theo quan niệm của họ, từ ngày 2/7 Âm lịch, Diêm Vương sẽ bắt đầu mở quỷ môn quan để quỷ đói có thể trở về dương gian. Cánh cửa này sẽ đóng lại vào đúng đêm ngày 14/7 Âm lịch. Vì vậy, người trần gian thường cúng cháo, gạo và các vật phẩm khác để xoa dịu những linh hồn đói khát, mong muốn chúng không quấy nhiễu cuộc sống của mình và những người thân yêu trong gia đình.

2. Tại sao phải cúng cô hồn?

Quan niệm dân gian cho rằng mỗi con người đều có hai phần: thể xác và linh hồn. Khi một người qua đời, nếu linh hồn không thể siêu thoát, họ sẽ trở thành quỷ và chịu đày đọa ở Âm Ty Địa Ngục. Hàng năm, cứ đến tháng 7 âm lịch, những linh hồn này lại được phép trở về dương gian để tìm kiếm thức ăn và mong muốn được đầu thai chuyển kiếp, thoát khỏi cảnh khổ đau.

Trong suốt tháng 7, người ta thường kiêng kỵ mua sắm những vật dụng quan trọng như quần áo, nhà cửa, xe cộ, vì sợ ma quỷ quấy phá. Nếu có mua, thì chỉ mua cho người âm mà thôi. Truyền thuyết về ngày lễ Xá Tội Vong Nhân kể rằng, trong tháng cô hồn, những linh hồn không có người thân thờ cúng sẽ lang thang trên dương thế, không có nơi nương tựa.

Do đó, vào ngày rằm tháng 7, khi Quỷ Môn Quan mở cửa, mọi người sẽ làm lễ Xá Tội Vong Nhân để cầu siêu cho những linh hồn bất hạnh này, đồng thời cầu mong họ không gây rối, quấy nhiễu cuộc sống của gia đình mình. Đây là một nét đẹp văn hóa thể hiện lòng trắc ẩn và sự sẻ chia của người Việt đối với những linh hồn cô đơn, không nơi nương tựa.

Từ xa xưa, người Việt đã tin rằng con người có hai phần: hồn và xác. Tùy thuộc vào cách sống và những việc làm khi còn sống, sau khi qua đời, phần hồn sẽ được đầu thai vào một kiếp khác, hoặc phải xuống địa ngục chịu tội, thậm chí trở thành những linh hồn lang thang, quấy rối người thường. Chính từ quan niệm này mà tục cúng cô hồn đã ra đời, trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tâm linh của người Việt.

Việc cúng cô hồn không chỉ là để tránh bị quấy phá, mà còn là một hành động thể hiện lòng từ bi, mong muốn làm phúc, giúp đỡ những cô hồn bất hạnh có được một ngày no đủ, bớt đi phần nào tủi phận. Đây là một ý nghĩa nhân văn sâu sắc trong văn hóa Việt Nam, thể hiện quan niệm về ngày xá tội: dù con người đã gây ra những tội ác tày trời, trong quá trình chịu trừng phạt, vẫn có một ngày được xá tội, để vơi bớt khổ đau, đọa đày.

Dưới góc độ Đạo giáo, tục cúng cô hồn bắt nguồn từ một tích cổ của Trung Hoa. Truyền thuyết kể rằng, từ ngày 2/7 âm lịch, Diêm Vương sẽ ra lệnh mở Quỷ Môn Quan, và đến rằm tháng 7 thì “thả cửa” để ma quỷ đói khát được trở lại trần gian, tự do đi lại khắp nơi. Đến sau 12 giờ đêm ngày 14/7, Quỷ Môn Quan sẽ đóng lại, và các ma quỷ phải quay trở về địa ngục.

Do đó, vào tháng 7 Âm lịch, người ta tin rằng trên dương thế có rất nhiều quỷ đói, nên phải cúng cháo, gạo, muối và các vật phẩm khác để xoa dịu chúng, mong chúng không quấy nhiễu cuộc sống bình yên của mọi người. Đây là một hành động thể hiện sự tôn trọng và mong muốn hòa hợp với thế giới tâm linh, tránh gây ra những điều không may mắn.

Tuy nhiên, trong dân gian, ý nghĩa của việc cúng cô hồn được hiểu rộng hơn, và được nói lái đi thành “cúng cô hồn”, tức là cúng thí cho những vong hồn vật vờ, không có thân nhân trên trần gian cúng bái. Tục cúng cô hồn này có liên quan đến câu chuyện giữa ông A Nan Đà (thường được gọi tắt là A Nan) và một con quỷ miệng lửa (Diệm Khẩu). Vào một buổi tối, khi A Nan đang ngồi trong tịnh thất, ông thấy một con ngạ quỷ với thân thể khô gầy, cổ nhỏ dài, miệng nhả ra lửa bước vào. Con quỷ này cho biết, ba ngày sau, A Nan sẽ chết và phải luân hồi vào cõi ngạ quỷ miệng lửa, với khuôn mặt cháy đen như nó.

A Nan vô cùng sợ hãi, bèn cầu xin con quỷ chỉ cho cách để tránh khỏi khổ đồ. Quỷ đói nói: “Ngày mai, ông phải thí cho bọn ngạ quỷ chúng tôi mỗi người một hộc thức ăn, và soạn lễ cúng dường Tam Bảo, thì ông sẽ được tăng thêm tuổi thọ, còn tôi sẽ được sinh về cõi trên”. A Nan đem chuyện này bạch với Đức Phật. Đức Phật bèn trao cho ông bài chú gọi là “Cứu Bạt Diệm Khẩu Ngạ Quỷ Đà La Ni”. A Nan đem bài chú này tụng trong lễ cúng, và nhờ đó mà được tăng thêm phúc thọ.

Tục cúng cô hồn bắt nguồn từ sự tích này, nên ngày nay, người ta vẫn nói cúng cô hồn là Phóng Diệm Khẩu, với ý nghĩa là “thả quỷ miệng lửa”. Về sau, ý nghĩa này được hiểu rộng hơn, bao gồm cả việc tha tội cho tất cả những người đã chết, hoặc cúng cho những vong hồn vật vờ, không nơi nương tựa. Tại Trung Quốc, việc cúng cô hồn thường được thực hiện vào ngày 14/7 âm lịch, trong khi ở Việt Nam, thời gian này kéo dài suốt cả tháng.

Ngoài ra, theo quan niệm dân gian, tháng cô hồn là tháng ma quỷ, không mang lại may mắn, nên hầu hết các công việc quan trọng như cưới hỏi, khởi công xây dựng, mua sắm, đi xa… đều tránh thực hiện trong tháng 7 âm lịch. Thay vào đó, người ta tập trung vào việc cúng bái, cầu an, và làm những việc thiện để tích đức, cầu mong sự bình an và may mắn cho gia đình.

Ý nghĩa sâu sắc của việc cúng cô hồn trong văn hóa Việt

1. Sự tích Lễ Vu Lan và lòng hiếu thảo:

Trong tháng 7 âm lịch, có hai lễ lớn được tổ chức là Vu Lan và cúng Cô hồn. Mặc dù cùng diễn ra trong tháng 7, nhưng hai lễ này về cơ bản là hoàn toàn khác nhau. Lễ Vu Lan gắn liền với sự tích về Mục Kiền Liên, một trong những đệ tử xuất sắc của Đức Phật thời bấy giờ. Ngài Mục Kiền Liên được biết đến là người có thần thông đệ nhất, sở hữu nhiều phép thuật và khả năng nhìn thấu các cõi.

Để tưởng nhớ công ơn sinh thành dưỡng dục của mẹ mình, một ngày nọ, Mục Kiền Liên đã sử dụng đôi mắt thần thông để nhìn xuống địa ngục. Tại đây, ông thấy mẹ mình, bà Thanh Đề, đang bị Diêm Vương đày làm quỷ đói vì những nghiệp ác mà bà đã gây ra trong kiếp trước. Quá thương xót mẹ, ông đã dùng phép thuật để xuống địa ngục, mang cơm dâng cho bà.

Bà Thanh Đề, vì đã phải nhịn đói lâu ngày, nên khi ăn đã dùng một tay che bát cơm của mình, vì sợ các cô hồn khác đến tranh giành. Do vẫn còn mang trong mình tính “tham sân si”, nên khi bà đưa bát cơm lên miệng, một điều khủng khiếp đã xảy ra: những hạt cơm bỗng biến thành lửa, không thể ăn được.

Đau xót khi chứng kiến cảnh tượng này, Mục Kiền Liên đã cầu xin Đức Phật giúp đỡ mẹ mình. Tuy nhiên, Đức Phật nói rằng, dù Mục Kiền Liên có thần thông quảng đại đến đâu, cũng không đủ sức để cứu mẹ mình. Cách duy nhất để giải cứu bà Thanh Đề là nhờ vào sự hợp lực của chư tăng khắp mười phương.

Đức Phật dạy rằng: “Ngày rằm tháng bảy là ngày thích hợp nhất để vận động chư tăng, hãy sắm sửa lễ cúng vào ngày đó! Bởi vì tháng Bảy âm lịch cũng là thời điểm chư tăng vừa hoàn thành khóa an cư kiết hạ, nên đạo hạnh của họ vào thời điểm này rất mạnh mẽ, có thể giúp giải trừ nghiệp chướng cho mẹ ông”.

Mục Kiền Liên đã làm theo hai điều mà Đức Phật đã chỉ dạy. Thứ nhất, ông đem tất cả của cải của gia đình mình đi cúng dường cho các vị chư tăng. Thứ hai, ông nhờ vào oai lực của mười phương chư tăng, lập đàn cầu siêu, tế độ cho mẹ mình. Nhờ đó, bà Thanh Đề mới có thể siêu thoát khỏi địa ngục và được sinh lên cõi trời.

Sau khi hoàn thành đúng hai điều này, nhờ vào oai lực của chư tăng, mẹ của ngài Mục Kiền Liên đã thoát khỏi địa ngục và siêu thăng lên trời. Điều đặc biệt là, không chỉ linh hồn của mẹ ông được siêu thoát, mà ngay cả những vong hồn lân cận trong hỏa ngục cũng được hưởng lây, bớt đi phần nào khổ đau.

Đức Phật cũng dạy rằng, tất cả chúng sinh, nếu muốn báo hiếu cho cha mẹ, cũng có thể làm theo cách này (Vu Lan Bồn Pháp). Từ đó, ngày lễ Vu Lan ra đời, trở thành một ngày lễ quan trọng trong Phật giáo, và là dịp để mọi người thể hiện lòng hiếu thảo đối với cha mẹ, tổ tiên.

Vào ngày rằm tháng bảy, nhân lúc chư tăng mãn hạ (sau 3 tháng an cư kiết hạ), người ta sẽ sửa soạn một cái lễ, đặt vào trong một chiếc chậu, để dâng cúng và thành khẩn cầu xin, với hy vọng có thể cứu rỗi những vong nhân khỏi địa ngục tăm tối. Đây là một hành động thể hiện lòng thành kính và mong muốn báo đáp công ơn sinh thành dưỡng dục của cha mẹ.

Mục Kiền Liên đã làm theo lời Phật dạy, không những cứu được mẹ mình, mà còn giải thoát được tất cả những vong hồn bị giam cầm ở âm cung. Hành động này thể hiện lòng từ bi vô bờ bến của ngài, và là một tấm gương sáng cho tất cả chúng ta noi theo.

Do đó, ngoài ý nghĩa là “mùa hiếu hạnh”, tháng bảy âm lịch còn được gọi là tháng “xá tội vong nhân“, tức là thời gian mà các vong hồn được thả tự do. Trong những ngày này, người dân thường lập đàn cầu siêu, hoặc cúng bố thí cho các cô hồn, với mong muốn họ sẽ phù hộ cho mình và gia đình được bình an, may mắn.

2. Ý nghĩa nhân văn của tháng cô hồn và lễ Vu Lan:

Theo lời dạy của Đức Phật, các phật tử thường cử hành lễ Vu Lan để cầu siêu cho cha mẹ, tổ tiên, và cầu phá địa ngục cho các vong hồn. Hàng năm, tùy theo từng vùng miền và phong tục tập quán, người Việt sẽ làm lễ cúng cô hồn. Tục cúng cô hồn ở Việt Nam không có một ngày cố định, mà tùy thuộc vào từng gia đình và điều kiện kinh tế. Theo quan niệm xưa, việc cúng cô hồn không chỉ để tránh bị quấy phá, mà còn là một hành động thể hiện lòng từ bi, mong muốn làm phúc, giúp đỡ những cô hồn bất hạnh, không nơi nương tựa. Điều này mang một ý nghĩa nhân văn cao đẹp trong văn hóa của người Việt.

Mặc dù có nguồn gốc và ý nghĩa khác nhau, nhưng cả hai lễ cúng lớn trong tháng 7 âm lịch đều chứa đựng những giá trị nhân văn cao cả, đó là đề cao lòng hiếu thảo, sự biết ơn đối với cha mẹ, tổ tiên, và tinh thần làm phúc, bố thí, sẻ chia với những người kém may mắn hơn mình. Đây là những giá trị đạo đức tốt đẹp, cần được gìn giữ và phát huy trong xã hội hiện đại.

Những điều kiêng kỵ trong tháng cô hồn mà bạn nên biết

1. Không nên tiến hành các công việc trọng đại trong đời người như mua xe, cưới hỏi, xây nhà, nhập trạch… vì tháng cô hồn được coi là thời điểm không may mắn, dễ gặp những điều xui xẻo, trắc trở. Thay vào đó, nên tập trung vào việc cúng bái, cầu an, và làm những việc thiện để tích đức, cầu mong sự bình an và may mắn.
2. Không nên treo chuông gió ở đầu giường, vì tiếng chuông có thể thu hút sự chú ý của ma quỷ, gây ảnh hưởng đến giấc ngủ và sức khỏe của bạn. Theo quan niệm dân gian, tiếng chuông gió có thể tạo ra một không gian âm u, dễ khiến các linh hồn vất vưởng tìm đến.
3. Cấm kỵ nhổ lông chân, vì ông cha ta quan niệm rằng “một chiếc lông chân quản ba con quỷ”, việc nhổ lông chân trong tháng cô hồn có thể làm suy yếu khả năng bảo vệ của cơ thể, khiến bạn dễ bị ma quỷ quấy phá.
4. Không được tùy tiện đốt vàng mã, vì việc này có thể thu hút các vong hồn ở xung quanh tụ tập lại, gây ảnh hưởng không tốt đến gia đình. Chỉ nên đốt vàng mã khi thực hiện các nghi lễ cúng bái, và phải đốt ở những nơi quy định, tránh gây hỏa hoạn và ô nhiễm môi trường.
5. Không nên nhặt tiền rơi trên đường, vì đó có thể là tiền mà người khác dùng để mua chuộc các cô hồn. Nếu bạn nhặt tiền đó, có thể sẽ phải gánh chịu những hậu quả, tai họa mà người rải tiền muốn tránh.
6. Không được hù dọa nhau trong tháng cô hồn, vì việc này có thể làm người khác bị “hồn bay phách lạc”, khiến họ dễ bị ma quỷ quấy nhiễu. Thay vào đó, nên giữ một tinh thần lạc quan, vui vẻ, và tránh tạo ra những tình huống gây căng thẳng, sợ hãi.
7. Không được ăn vụng đồ cúng, vì đây là đồ dành cho các cô hồn đói khát. Nếu bạn ăn vụng, chúng có thể bám theo và gây ra những hậu quả khôn lường. Hãy tôn trọng những lễ vật cúng dường, và chỉ sử dụng chúng sau khi đã hoàn thành nghi lễ.
8. Không được cắm đũa vào giữa bát cơm, vì hình ảnh này thường chỉ thấy trong các lễ cúng cơm cho người đã khuất. Nếu bạn làm vậy, các cô hồn có thể tưởng rằng ở đây có người chết và kéo đến, gây rối cuộc sống của gia đình bạn.
9. Không nên mua, may quần áo mới, đặc biệt là quần áo màu trắng, vì tháng 7 âm lịch được coi là “tết của người âm”. Nếu muốn mua quần áo, phương tiện hay bất cứ vật dụng gì khác, thì chỉ nên mua cho người âm mà thôi.
10. Không được phơi quần áo vào ban đêm hoặc để qua đêm, vì ma quỷ có thể nghịch ngợm, vấy bẩn quần áo của bạn. Khi mặc những bộ quần áo này, bạn có thể bị chúng quấy nhiễu, gây ra những hậu quả không tốt.
11. Hạn chế đi đêm, vì ma quỷ hoạt động mạnh nhất vào ban đêm. Nếu gặp phải chúng, bạn có thể bị trêu ghẹo, quấy rầy, hoặc thậm chí là gặp phải những điều xui xẻo, nguy hiểm.
12. Khi đi đêm, không được gọi tên nhau, vì ma quỷ có thể biết tên của bạn và tìm cách cướp đoạt thể xác, đẩy linh hồn của bạn ra ngoài. Dân gian thường gọi đây là hiện tượng “ma nhập”.
13. Kiêng trốn, ngủ… dưới gốc cây đa, vì gốc đa là nơi trú ngụ của rất nhiều ma quỷ. Nếu bạn trốn hay ngủ lại ở đó, rất dễ bị chúng quấy nhiễu, hoặc thậm chí là bị chúng nhập vào người.
14. Không được chặt những gốc cây to, vì cây to, cổ thụ cũng là nơi ma quỷ cư ngụ. Việc chặt những cây này có thể làm ảnh hưởng đến nơi ở của chúng, và chúng sẽ tìm cách trả thù bạn.
15. Không nên để mũi dép hướng về giường, vì cô hồn có thể biết được bạn đang nằm trên giường. Trong khi ngủ, bạn sẽ dễ bị chúng quấy nhiễu nhất.
16. Không được tắt điện khi ngủ trong bệnh viện, vì bệnh viện là nơi có nhiều âm khí, và là nơi trú ngụ của nhiều cô hồn, oan hồn. Nếu bạn tắt điện khi ngủ, ma quỷ sẽ dễ dàng tiến đến và quấy nhiễu bạn.
17. Không mặc quần áo có hình thù kỳ quái, vì ma quỷ có thể tưởng rằng bạn cũng là ma quỷ, và chúng sẽ bám theo để bầu bạn. Điều này có thể gây ra những hậu quả nguy hiểm.
18. Không ở nhà một mình vào ban đêm, vì trong tháng cô hồn, nếu ở nhà một mình, bạn sẽ rất dễ bị ma quỷ quấy nhiễu. Những người yếu bóng vía có thể bị chúng nhập vào người.

Trên đây là những điều kiêng kỵ trong tháng 7 âm lịch, hay còn gọi là “tháng cô hồn”. Tất cả những điều này đều bắt nguồn từ tín ngưỡng dân gian, và chưa có bất kỳ cơ sở khoa học nào chứng minh hay phản bác. Tuy nhiên, ông cha ta thường dạy rằng “có thờ có thiêng, có kiêng có lành”, và “cẩn tắc vô áy náy”. Vì vậy, chúng ta nên chú trọng và tuân theo những điều này, để tránh gặp phải những điều không may mắn trong tháng cô hồn.

Xem thêm: Hướng dẫn cúng cô hồn chi tiết và đầy đủ

Qua bài viết: Tháng cô hồn, Nguồn gốc, ý nghĩa và 18 kiêng kỵ trong tháng cô hồn nếu vẫn còn thắc mắc hoặc cần tư vấn, hỗ trợ. Quý khách vui lòng liên hệ theo thông tin dưới đây: